Rozwód jest najczęściej bardzo trudnym doświadczeniem. Niestety, dla wielu osób oznacza nie tylko koniec wspólnego życia, ale również walkę o dzieci. W przypadku rozstania warto jednak wykazać się dojrzałością i sprawić, aby skutki rozstania rodziców nasze pociechy odczuły jak najmniej. Jeśli jest to możliwe, należy szukać możliwości porozumienia w kwestiach dotyczących władzy rodzicielskiej, kontaktów oraz alimentów, tak aby przyjęte w tym zakresie rozwiązania były wynikiem naszych decyzji i własnych przemyśleń, nie zaś efektem arbitralnej decyzji Sądu, poprzedzonej niejednokrotnie opinią biegłych specjalistów.
Zgodnie z art. 58. § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Każdą z powyższych kwestii małżonkowie powinni starać się przedyskutować, biorąc pod uwagę przede wszystkim dobro dziecka i fakt, że dla prawidłowego rozwoju, najmłodsi potrzebują bliskich kontaktów zarówno z mają, jak i tatą. Pozostawienie ww. elementów rozstrzygnięciu przez sąd, powinno stanowić ostateczność i nastąpić w sytuacji, w której jesteśmy pewni, że do porozumienia satysfakcjonującego obydwie strony nie uda nam się doprowadzić.
Podpisanie porozumienia wychowawczego jest przejawem dobrej woli każdego z rodziców oraz efektem wspólnej pracy nad polubownym uregulowaniem kwestii dotyczących ich małoletnich dzieci. Jest także sygnałem dla sądu, że pomimo rozstania i rozpadu związku małżeńskiego, rodzice będą w stanie wspólnie i zgodnie zajmować się dzieckiem, troszcząc o jego dobre i chroniąc przed konfliktami, a tym samym niepotrzebnym stresem, który w sytuacji rozpadu rodziny, bywa destrukcyjny.
Porozumienie wychowawcze powinno mieć formę pisemną, przypominająca zwykłą umowę. Pomimo tego, że nie istnieją konkretne wytyczne co do jego treści, są pewne podstawowe obszary relacji rodziców z dzieckiem, które należy w nim uwzględnić. Należą do nich: władza rodzicielska i miejsce zamieszkania dziecka, kontakty z dzieckiem, a często także alimenty.
Zgodnie z przepisami, władza rodzicielska to zespół praw i obowiązków, jakie przysługują rodzicom wobec ich dzieci. Przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej, rodzicie powinni kierować się przede wszystkim dobrem dziecka oraz dbałością o jego interesy. W przypadku rozstania, wykonywanie władzy rodzicielskiej powierza się zazwyczaj temu rodzicowi, które będzie z dzieckiem zamieszkiwał na stałe. Zawarcie porozumienia wychowawczego daje jednak możliwość, aby władza rodzicielska w dalszym ciągu przysługiwała w takim samym wymiarze obojgu rodzicom, którzy podpisując tego rodzaju dokument, deklarują tym samym, że w kwestiach dotyczących dziecka gotowi są szukać kompromisów i wspólnych rozwiązań.
Kontakty rodzica z dzieckiem mogę być uregulowane dwojako: w niektórych przypadkach, biorąc po uwagę relacje między rodzicami, ich styl życia, najlepszym rozwiązaniem będzie ustalanie terminów spotkań „na bieżąco” – w zależności od możliwości rodzica i jego zobowiązań zawodowych, obowiązków szkolnych dziecka etc. Innym razem, tylko szczegółowe określenie dni i godzin spotkań pozwoli na uniknięcie nieporozumień i ułatwi zachowanie pewnego rytmu i stałego harmonogramu.
Rozstający się małżonkowie mogą także wspólnie określić wysokość alimentów, jakie jedno z nich będzie uiszczać na rzecz małoletniego dziecka. Zgodnie z art. 135 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. W związku z tym, jeżeli jeden z rodziców stale zamieszkuje z dzieckiem i jest jego pierwszoplanowym opiekunem, może oczekiwać, aby drugi rodzic ponosił większą część wydatków na dziecko. Gdy wymiar opieki każdego z rodziców nad dzieckiem jest podobny, strony mogą podzielić się kosztami utrzymania dziecka po połowie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, przy obliczaniu wysokości alimentów, należy wziąć pod uwagę usprawiedliwione potrzeby dziecka z jednej strony, z drugiej zaś możliwości zarobkowe zobowiązanego do alimentacji rodzica.
Porozumienie wychowawcze może określać i opisywać wiele aspektów i obszarów życia dziecka. Warto jednak zważać na to, aby dokument ten był przejrzysty i zrozumiały, a sposób jego sformułowania nie pozostawiał pola do domysłów i odmiennych interpretacji poszczególnych sformułowań. Należy pamiętać, że porozumienie wychowawcze jest swego rodzaju punktem wyjścia i podstawą do codziennej pracy nad zachowaniem poprawnych relacji z byłym małżonkiem, w trosce o prawidłowy rozwój i poczucie bezpieczeństwa wspólnych dzieci.
