Choć na pierwszy „rzut oka”, biorąc pod uwagę obowiązujące przepisy, wydaje się to być niemożliwe, prawomocny wyrok rozwodowy może zostać, w szczególnych przypadkach, w określonym zakresie zmieniony.
Możliwość taką przewidział ustaowdawca w art. 106 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którego treścią jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy może zmienić orzeczenie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania zawarte w wyroku orzekającym rozwód, separację bądź unieważnienie małżeństwa, albo ustalającym pochodzenie dziecka.
Sądem opiekuńczym jest sąd rodzinny, a więc mówiąc naprościej, odpowiedni wydział sądu rejonowego, poświęcony rozstrzyganiu właśnie spraw rodzinnych. Właściwym miejscowo będzie sąd zamieszkania dziecka. Mamy zatem do czynienia z nietypową sytuacją, kiedy to orzeczenie sądu okręgowego zostaje zmodyfikowane przez sąd rejonowy.
Jedyną przesłanką złożenia wniosku o zmianę orzeczenia o władzy rodzicielskiej jest dobro dziecka. Przy czym, jak wskazuje się w orzecznictwie, zmiana orzeczenia o władzy rodzicielskiej nie może nastąpić ze względu na niewłaściwe postępowanie rodzica, któremu powierzono jej wykonywanie – z okresu poprzedzającego orzeczenie rozwodu. Podstawą wniosku będą zatem okoliczności, któe pojawiły się po orzeczeniu rozwodu i które sprawiają, że dobro dziecka jest z jakichś powodów zagrożone. Do okoliczności tych zaliczyć należy na przykład brak zainteresowania sprawami dziecka, niezapewnienie mu właściwej opieki czy też zaniedbywanie jego podstawowych potrzeb.
We wniosku należy wskazać wszelkie argumenty, które przemawiają za tym, aby to drugiemu z rodziców powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskej, zamiast rodzicowi, który tę władzę w pełni sprawował dotychczas. Przydatne będą dowody z zeznań świadków, pomocna może okazać się także prywatna opinia psychologa dziecięcego. Warto pamiętać także o zawarciu w naszym piśmie wniosku o zabezpieczenie, którego uwzględnienie przez Sąd spowoduje, że nasze roszczenie zostanie zabezpieczone już na czas trwania postępowania.
Zmiana orzeczenia o wykonywaniu władzy rodzicielskiej najczęściej wiąże się z tym, że nieaktualny staje się sposób realizowania obowiązku alimentacyjnego wzgledem dziecka, który dotychczas najczęściej spełniany był do rąk drugiego z rodziców. Niestety ta kwestia nie może zostać rozstrzygnięta w postępowaniu zainicjowanym na podstawie art. 106 k.r. i o. Jest to bowiem, w przeciwieństwie do sprawy o alimenty, postępowanie nieprocesowe, regulowane przez odrębne przepisy. Powództwo o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego winno zostać wytoczone w odrębnym postępowaniu, w oparciu o przepis art. 138 k.r. i o.
Wniosek o zmianę wyroku rozwodowego w zakresie orzeczenia o władzy rodzicielskiej podlega stałej opłacie sądowej w wysokości 100 złotych.
Warto nadmienić, że orzeczenie o wykonywaniu władzy rodzicielskiej może zostać zmienione także w trybie art. 577 Kodeksu postępowania cywilnego. Tryb ten jednak, w odróżnieniu od opisanego powyżej, odnosi się do orzeczeń wydanych już uprzednio przez sąd opiekuńczy.
